Technika Feynmana to doskonały trening dla umysłu. Nie tylko ułatwia zrozumienie i przyswajanie skomplikowanych koncepcji oraz trudnych definicji, ale przede wszystkim rozwija umiejętność docierania do sedna problemu. Podstawą metody jest uczenie się poprzez wyjaśnienie materiału komuś innemu. To przeciwieństwo bezmyślnego wkuwania. Przydaje się podczas studiów, na sali sądowej, panelu dyskusyjnym czy w banku. Wszędzie tam, gdzie liczy się zrozumienie istoty sprawy i przekazanie jej słuchaczom.
Historia techniki Feynmana
Jeden z głównych twórców fizyki kwantowej i laureat nagrody Nobla -Richard Phillips Feynman doskonale zdawał sobie sprawę, że używając naukowego słownictwa można pozorować wiedzę, której się nie posiada i udawać erudytę. Jego zdaniem osoba, która nie potrafi przedstawić problemu w prosty sposób, tak naprawdę go nie rozumie. Sam słynął z przystępnie prowadzonych wykładów. Na podstawie własnych doświadczeń dydaktycznych stworzył metodę pozwalającą lepiej przyswajać wiedzę.
Technika działała skoro na jego prelekcjach brakowało miejsc siedzących, a książka “Feynmana wykłady z fizyki” potrafi pochłonąć nawet tych, którzy do nauk ścisłych podchodzą z daleko posuniętą rezerwą. Część sukcesu na pewno należy przypisać osobistej charyzmie uczonego, ale opracowane przez fizyka wytyczne przydają się kolejnym pokoleniom studentów, zwłaszcza odkąd James Gleick w książce “Genius: The Life Science of Richard Feynman” gruntownie je opisał.
Ucz siebie jakbyś uczył trzylatka
Feynman głęboko wierzył, że człowiek najszybciej uczy się ucząc innych. Zdaniem wybitnego fizyka najlepszym sposobem na dotarcie do istoty dowolnego zagadnienia jest wytłumaczenie go dziecku lub osobie, która go nie rozumie. Wyobraź sobie, że musisz wyjaśnić trzylatkowi zasadę grawitacji. W tym celu raczej nie będziesz używał naukowych terminów, a skupisz się na fakcie, że podrzucona piłka zawsze spada. Być może zaczniesz mówić o masie, odległości i sile przyciągania, ale nie będziesz operował pojęciami takimi jak “iloczyn mas”,”kwadrat odległości pomiędzy oddziałującymi na siebie siłami”. Jeśli trzylatek powie koledze, że jak coś podrzuci, to siła grawitacji przyciągnie to do Ziemi i dlatego jabłko spada, a nie unosi się do nieba- wykonałeś swoje zadanie.
Istotą techniki Feynmana jest zrozumienie. Jak to osiągnąć? Zacznij od przeczytania materiału w podręcznik, a następnie postępuje według instrukcji Feynmana.
Pierwszy krok
Weź kartkę papieru i napisz nazwę koncepcji, którą chcesz sobie przyswoić. Może to być np.: „trzecia zasada dynamiki”, “prokrastynacja”, “uprawa drzewka bonsai”. Studenci i licealiści mają ułatwione zadanie mogąc po prostu przepisać je zapisane wytłuszczonym drukiem definicje zapisane wytłuszczonym drukiem lub nazwy podrozdziałów.
Drugi krok
Po napisaniu tytułu własnymi słowami opisz zagadnienie. Posługuj się prostym językiem, tak jakbyś mówił do dziecka lub osoby, która kompletnie nie zna się na danej dziedzinie. Umieść na kartce wszystko, co wiesz na dany temat, postaraj się określić w jaki sposób poszczególne elementy całości łączą się ze sobą.
Spróbuj wejść w rolę nieznośnego, dociekliwego berbecia, który nie zadowalając się powierzchownym wyjaśnieniem, nie daje się uśpić mądrze brzmiącym słowom. Zadawaj pytania;”Jak?””Dlaczego?”,”Skąd to się wzięło?”, “Co z tego wynika? Szukaj podobieństw do zjawisk i procesów, które już znasz. Często okazuje się, że trafiamy na rzeczy, których nie wiemy lub nie jesteśmy pewni. W tej sytuacji pomocne będzie zapisanie ich z boku kartki lub na marginesie. Ta drobna rzecz bardzo ułatwi kolejny etap.
Trzeci krok
Przeczytaj swe zapiski i określ, czego nie wiesz.
W tym stadium wyjaśniamy wszystkie wątpliwości, poprawiamy błędy, uzupełniamy luki w naszych wiadomościach. Korzystamy z notatek z wykładów, podręcznika i innych dostępnych źródeł. Jeśli po wykonaniu czterech kroków zamiast prostego wyjaśnienia otrzymujemy mętne dywagacje należy powtórzyć cały proces.
Czwarty krok
Spisz wersję ostateczną
Na tym etapie jeszcze raz piszemy wszystko, co wiemy od danym zagadnieniu. Podobnie jak w pierwszym etapie posługujemy się prostym językiem i niezbyt skomplikowaną składnią. Nie stronimy za to od przykładów i skojarzeń. Tekst ma być prosty i zrozumiały dla każdego. Samo porównanie zapisków pokazuje, że zrobiliśmy ogromny postęp.
Jednak jeśli na tym etapie okazuje się, że nadal nie wszystko rozumiemy, wracamy do szukania informacji i prób wyjaśnienia problemu. Bywa to frustrujące, ale właśnie w ten sposób parokrotnie udało mi się określić kluczowe elementy jakiejś skomplikowanej kwestii. W najgorszym wypadku stwierdzenie, czego właściwie nie rozumiem, skracało czas potrzebny na opanowanie materiału, bo wiedziałem o co pytać i czego szukać.
Technika Feynmana może wydawać się pracochłonna i skomplikowana. Trzeba usiąść, przeczytać materiał, zrobić notatki przejrzeć notatki, jeszcze raz zrobić notatkę. Dużo tego. Jednak w rzeczywistości pozwala zaoszczędzić mnóstwo czasu, gdyż znając dobrze podstawy możemy zaoszczędzić mnóstwo czasu podczas wykonywania zadań, szybciej przejść do nowych zagadnień i lepiej je rozumieć. W ten sposób przyswojona wiedza dłużej zostaje w pamięci. Nie musimy też się bać, że podczas wypowiedzi lub testu zapomnimy jakiegoś słowa. Rozumiejąc istotę zagadnienia po prostu wyjaśnimy sprawę przy użyciu innych wyrazów.
Z pewnością nie jest to klasyczne zastosowanie techniki Feynmana, ale przeprowadzona według tego wzoru analiza dokumentów kredytowych pomogła zaoszczędzić mi sporo pieniędzy. Być może genialny fizyk nie przewidział dla niej tego zastosowania, ale docieranie do meritum ułatwia rozwiązanie nawet bardzo prozaicznych problemów.
