Metody mnemotechniczne przydają się by zapamiętać układ pierwiastków na tablicy Mendelejewa, nie mylić nazwisk i imion odległych znajomych, nie zapisywać haseł i numerów PIN, wykuć firmowe procedury bezpieczeństwa. Mnemotechnika nie jest salonową sztuczką przydatną dla imponowania znajomym, ale praktycznym zestawem usprawniających procesy pamięciowe technik. Wykorzystując je nie tylko skracamy czas potrzebny na opanowanie określonych wiadomości, ale ćwiczymy też kreatywność, wyobraźnię i z reguły doskonale się bawimy.
Większość metod opiera się na porcjowaniu informacji (podzieleniu skomplikowanej struktury na łatwe do przyswojenia elementy), tworzeniu związków pomiędzy bardzo różnymi od siebie obiektami, operowaniu kontrastami, zaangażowaniu emocji i pobudzeniu uwagi. Opanowanie ich wymaga nieco czasu i wysiłku, ale efekt z reguły wynagradza starania.
Historia mnemotechniki
Nazwa mnemoniki, czy też mnemotechniki wywodzi się od greckich słów mneme – pamięć oraz technikos- technika, wykonany zgodnie z regułami sztuki. Grecy mieli też specjalną boginkę Mnemozynę będącą uosobieniem pamięci. Za ojca mnemotechniki uważa się Symonidesa z Keos. Grecki kupiec Skopas wynajął go do zabawiania zgromadzonych na uczcie gości.
Poeta miał śpiewać peany na cześć bogów olimpijskich i wprowadzać miłą atmosferę na przyjęciu. W pewnej chwili powiadomiono go, że za drzwiami czekają na niego dwaj młodzi ludzie. Wyszedł, by się z nimi spotkać, ale nikogo nie było. Miał ogromne szczęście, gdyż dach komnaty, w której biesiadowali goście Skopasa, zawalił się. Symonides, który zapamiętał, gdzie kto leżał, pomógł zidentyfikować ciała. Pieśnią podziękował bogom za ocalenie, a potomnym pozostawił jedną z pierwszych metod mnemotechniki, czyli pokój rzymski.
Najpopularniejsze metody mnemotechniczne
Z czasem wynaleziono i rozwinięto inne metody mnemotechniczne. Do najbardziej popularnych należą: metoda haków pamięciowych, łańcuch skojarzeń, akronimy. Można je łączyć ze sobą i stosować do bardzo różnych celów.
Metoda haków pamięciowych
Pewnego dnia, gdy byłem w piątej klasie podstawówki pani od historii przyniosła kartkę z rysunkami i pokazała jak w banalnie prosty sposób nauczyć się dat.
Oto najpopularniejsza lista haków pamięciowych:
0- jajko
1 – świeca, pałka
2 – łabędź
3 – mewa
4 – krzesło
5 – hak dźwigu
6 – wiśnia
7 – kosa
8 – bałwan
9 – balon
10 – rycerz z mieczem i tarczą
Istotne informacje kojarzymy z symbolicznymi wyobrażeniami cyfr i układamy sobie w myślach śmieszną lub makabryczną historyjkę. W 1772 roku miał miejsce pierwszy rozbiór Polski. Przy pałce stanęły trzy kosy z napisami: Rosja, Austria i Prusy, nagle zaczęły tańczyć i otoczyły odpoczywającego w pobliżu pięknego, białego łabędzia. Każda zaczęła obcinać ptakowi pióra. Technikę tę wykorzystywałem do zapamiętywania dat, a później dłuższych numerów, ale świetnie nadaje się też do zapamiętywania list.
Wyobraźmy sobie, że musimy kupić: chleb, jajka, pastę do zębów i kawę. Pierwszą rzeczą jest chleb, musimy więc „zahaczyć” go na jedynce. Na tlącej się świecy kładziemy bochenek chleba, na bochenek wskakuje łabędź (2) i zaczyna jeść, ptak ma przyczepioną do szyi pastę do zębów, świeczka przepala tubkę i pasta przykleja się do chleba, nagle z nieba przylatuje mewa(3) i śpiewa „Będę kawę pić i z łabędzia drwić”.
Akronimy
Tworzymy nowe słowa z pierwszych liter wyrazów, które chcemy zapamiętać.
-Akronimy znaczące – skrótowce, które mają jakieś znaczenie, np. Imiona greckich muz: Taleja, Urania, Polihymnia, Euterpe Terpsychora, tworzą słowo TUPET
-Akronimy nieznaczące, np. KOSDKP – okresy paleozoiku: Kambr, Ordowik, Sylur, Dewon, Karbon, Perm.
Osobiście wolę akronimy znaczące albo przynajmniej łatwe do wymówienia. ASAP o wiele łatwiej mi zapamiętać niż BTW.
Metoda pierwszych liter
Budujemy zdanie z pierwszych liter słów, które chcemy zapamiętać np. nazwy przypadków i ich kolejność można zapamiętać ucząc się zdania
Mam dom cały biały na miejscu wspaniałym
Mianownik Dopełniacz Celownik Biernik Narzędnik Wołacz
Moja koleżanka zapamiętała nazwy i rozmieszczenie polskich armii podczas kampanii wrześniowej za pomocą zdania: „Poznań pomoże, módlmy się o łódź dla Kraka”. Naszego pięknego kraju miały bronić armie: Poznań, Pomorze, Modlin, Łódź, Kraków.
Rymowanki i wierszyki
Rytm i rym zapadają w pamięć. Nie muszą mieć sensu. Moja wspomniana wyżej nauczycielka historii nauczyła nas zdania: „Tysiąc czterysta dziewięćdziesiąty drugi rok Kolumb przez wodę uczynił skok”. Cała klasa pamiętała datę odkrycia Ameryki. Kto nie poznał instrukcji: „Nie dziel, cholero, nigdy przez zero”?
Łańcuchy skojarzeń
Podstawowa metoda do zapamiętania długich list. Weźmy np. zestaw Konopnicka, Orzeszkowa, Prus, Sienkiewicz.
Wchodzisz do pokoju, nagle na twoim dywanie rosną konopie, wśród których przechadzają się krasnoludki, na środku stoi sobie portret podpisany „Maria Konopnicka”, w portret ktoś rzuca orzeszkami, do tej osoby podchodzi żołnierz w pruskim mundurze i mówi „Eliza Orzeszkowa, pani te orzeszki chowa”, postać na mundurze ma przypięty identyfikator z nazwiskiem „Bolesław Prus”. Do portretu Konopnickiej podbiega pan żonglujący książkami, zaczyna wyjadać orzeszki, potem zrywa kilka liści marihuany, wyrywa kartki z książek i zaczyna robić sobie skręty. Na książce widać wielki napis Henryk Sienkiewicz.
Na pierwszy rzut oka nawet te bardzo proste metody mnemotechniczne sprwiają wrażenie skomplikowanych i pracochłonnych. Wydaje się, że łatwiej zapamiętać kilka nazwisk niż silić się na absurdalne opowiadanie. Z czasem jednak coraz łatwiej przychodzi układanie historyjek i wyszukiwanie skojarzeń. A wiedza zostaje. Moja koleżanka angielskie słowo „fringe”- „grzywka” zapamiętała wyobrażając sobie salon fryzjerski, na fotelu siedzi klient z frytkami zamiast grzywki, fryzjer obcinając frytki śpiewa „Był na frytkach lincz jest bjutiful frindż”.Wierzcie lub nie, ale nieprędko zapomnę jak jest po angielsku grzywka.
